Jeśli myślisz o odkładaniu pieniędzy na przyszłość, prędzej czy później trafisz na dwa skróty: IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) i IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego). Oba konta powstały po to, by pomóc nam budować dodatkowe oszczędności na czas emerytury, ale różnią się kilkoma kluczowymi aspektami – m.in. limitami wpłat, sposobem rozliczania podatków czy możliwością częściowego wypłacania środków. W tym artykule przyjrzymy się tym różnicom oraz podpowiemy, w jakiej sytuacji IKZE może być szczególnie korzystne (zwłaszcza, jeśli jesteś w drugim progu podatkowym). Poruszymy też kwestię nowych limitów na rok 2025.
Czym jest IKE i kiedy może się opłacać?
IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) daje nam możliwość odkładania pieniędzy z myślą o przyszłości. Najważniejsza zaleta to zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych (tzw. „podatku Belki”), pod warunkiem że dokonamy wypłaty po ukończeniu 60 lat (lub 55 lat, jeśli uzyskaliśmy prawo do emerytury). Kluczowe informacje o IKE:
- Limit wpłat
- Co roku możemy wpłacić na IKE kwotę do 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
- Dla osób, które nie ukończyły 18 lat, limit dodatkowo nie może przekroczyć dochodów z pracy (o ile takie w ogóle występują).
- Formy prowadzenia IKE
- Konto bankowe (rachunek oszczędnościowy),
- Fundusze inwestycyjne,
- Zakłady ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym,
- Domy maklerskie,
- Dobrowolne fundusze emerytalne.
- Wypłata
- Możliwa jednorazowo lub w ratach, o ile spełnione są warunki wiekowe i stażowe (wpłaty w co najmniej pięciu latach).
- Częściowy zwrot środków
- Od 2009 r. możliwe jest wycofanie części środków wpłaconych na IKE (choć wiąże się to z koniecznością zapłacenia podatku od zysków). Wcześniej wycofanie środków było możliwe tylko w całości.
Kiedy IKE może Ci się przydać?
Jeśli chcesz po prostu odkładać środki w dłuższym horyzoncie i głównie zależy Ci na uniknięciu podatku od zysków kapitałowych, IKE jest dobrym wyborem. Nie ma tu odliczeń od dochodu przy wpłacie, ale za to nie zapłacisz podatku Belki przy wypłacie (o ile dotrwasz do wymaganego wieku i stażu wpłat). Dodatkowym plusem jest elastyczność – możesz w razie potrzeby wypłacić część środków wcześniej, choć zapłacisz wtedy podatek od zysków.
IKZE – ulga podatkowa na start i (czasem) niższy podatek na końcu
IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) działa nieco inaczej. Tutaj nie tylko masz szansę na preferencje podatkowe przy wypłacie, ale przede wszystkim możesz odliczyć roczną wpłatę od dochodu w rozliczeniu PIT. Przykład: jeśli w roku podatkowym zarobisz 100 tys. zł i wpłacisz 10 tys. zł na IKZE, to do opodatkowania pozostaje 90 tys. zł (pomijając inne ulgi).
Dlaczego IKZE opłaca się osobom w drugim progu podatkowym?
Jeśli jesteś w 32-procentowym progu podatkowym, odliczenie wpłaty na IKZE przyniesie Ci wyraźnie większą korzyść niż komuś w pierwszym progu (12%). Dodatkowo, przy spełnieniu warunków wypłaty z IKZE (po ukończeniu 65 lat oraz minimum pięciu latach wpłat), środki są opodatkowane zryczałtowaną stawką 10%. W praktyce oznacza to, że jeśli w okresie emerytalnym Twój dochód spadnie (co jest dość częste), unikniesz wyższego podatku, jaki płaciłbyś na przykład w trakcie pełnoetatowej pracy. Stąd mówi się, że IKZE to świetne rozwiązanie właśnie dla osób obecnie w wyższym progu – korzystają podwójnie: przy odliczeniu (wysoki próg) i przy preferencyjnej, 10-procentowej stawce w momencie wypłaty.
Limity wpłat na IKZE w 2025 roku
Obowiązują dwa limity, zależne od tego, czy prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą, czy też nie:
- Dla osób nieprowadzących działalności – limit wynosi 1,2-krotność prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
- Dla osób prowadzących działalność (przedsiębiorców) – limit jest wyższy i sięga 1,8-krotności wspomnianego wynagrodzenia.
Ważne, by śledzić komunikaty Ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego, bo konkretne kwoty podawane są zwykle pod koniec roku poprzedzającego okres obowiązywania. W praktyce oznacza to, że zanim zaczniemy wpłacać w 2025 roku, powinniśmy sprawdzić oficjalny komunikat o wysokości maksymalnej wpłaty.
Gdzie można założyć IKZE?
Tak samo jak IKE, IKZE może być oferowane przez banki, zakłady ubezpieczeń, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne czy dobrowolne fundusze emerytalne. Wybór zależy więc od tego, gdzie chcemy inwestować (np. w akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne, lokaty itp.). Zasady otwarcia konta i przenoszenia środków między instytucjami są podobne do tych z IKE, z tą różnicą, że przeniesienie środków z IKZE możliwe jest wyłącznie na inne IKZE (nie ma opcji przetransferowania ich na IKE).
Brak częściowych wypłat
Kluczowa różnica w IKZE dotyczy wypłat. Nie można wycofać części oszczędności i zostawić reszty na później – zwrot z IKZE zawsze obejmuje całość zgromadzonych środków (chyba że robimy oficjalną „wypłatę” po osiągnięciu wieku 65 lat). Jeśli zdecydujesz się na wcześniejsze wyjęcie pieniędzy, niestety musisz liczyć się z opodatkowaniem według skali (12% czy 32%, w zależności od Twoich dochodów), czyli mniej korzystnie niż wspomniane 10% przy standardowej wypłacie po 65. roku życia.
Porównanie IKE i IKZE – kluczowe różnice
- Ulga przy wpłacie
- IKE: brak odliczenia od podatku w PIT, ale finalnie nie płacimy podatku od zysków kapitałowych (o ile dotrwamy do ustawowego wieku).
- IKZE: wpłaty odliczamy co roku od podstawy opodatkowania (korzyść szczególnie dla osób w wyższym progu).
- Opodatkowanie wypłaty
- IKE: brak podatku od zysków (tzw. Belki) po 60. roku życia (lub 55. w przypadku prawa do emerytury i spełnienia dodatkowych warunków).
- IKZE: po 65. roku życia (i co najmniej pięcioletnich wpłatach) obowiązuje 10% zryczałtowany podatek.
- Możliwość częściowego wypłacenia środków
- IKE: tak, można zrobić częściowy zwrot (ale od zysków zapłacimy podatek).
- IKZE: nie, albo wypłacasz wszystko przed czasem (co jest nieopłacalne podatkowo), albo czekasz do emerytury i wypłacasz środki na korzystnych zasadach.
- Limity wpłat (2025 rok)
- IKE: do 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2025 jest to 26 016 zł).
- IKZE: do 1,2-krotności (osoba nieprowadząca działalności) lub 1,8-krotności (osoba prowadząca działalność) prognozowanego wynagrodzenia. (w 2025 jest to odpowiednio 10 407,60 zł i 15 611,40 zł)
Dla kogo IKE, a dla kogo IKZE?
- IKE będzie dobre, jeśli:
- Nie potrzebujesz dużej ulgi podatkowej „tu i teraz” (czyli nie zależy Ci na odpisie w corocznym PIT),
- Zależy Ci za to na całkowitym uniknięciu podatku od zysków kapitałowych po osiągnięciu odpowiedniego wieku,
- Liczysz się z możliwością częściowego wycofania środków w razie nagłej potrzeby.
- IKZE wygrywa, gdy:
- Masz dość wysokie dochody i rozliczasz się w wyższym progu podatkowym (32%), więc ulga w PIT jest dla Ciebie znacząca,
- Zakładasz, że na emeryturze będziesz miał_(-a)_ niższe dochody, co sprawi, że 10% „zryczałtowanego” podatku przy wypłacie może być wyjątkowo korzystne,
- Jesteś w stanie „zamrozić” środki do 65. roku życia, bo wcześniejszy zwrot oznacza podatek według skali, co jest mniej atrakcyjne.
Co warto wiedzieć przy planowaniu wpłat w 2025 roku?
- Śledź komunikaty o limitach
Jeśli planujesz maksymalnie wykorzystać możliwości IKE lub IKZE w 2025 roku, koniecznie sprawdzaj pod koniec 2024 r. (lub na początku 2025 r.) oficjalne obwieszczenia dotyczące wysokości przeciętnego wynagrodzenia. To ono przesądza o Twoim rocznym limicie wpłat. - Wybierz odpowiednią instytucję
Możesz oszczędzać za pośrednictwem banku, ubezpieczyciela, biura maklerskiego czy funduszu inwestycyjnego. Każda opcja ma nieco inną specyfikę (np. koszty, poziom ryzyka, dostęp do różnych klas aktywów). Zastanów się, czy wolisz bezpieczniejsze rozwiązania (np. lokaty i obligacje), czy jednak bardziej agresywne (akcje, fundusze akcyjne). - Pamiętaj o ewentualnych kosztach transferu
Jeśli z czasem zmienisz zdanie i będziesz chciał_(-a)_ przenieść środki do innej instytucji, uważnie przeczytaj umowę. Niektóre instytucje naliczają dodatkowe opłaty za wypłatę transferową, szczególnie gdy dokonujesz jej w krótkim czasie od założenia konta. - Rozważ obie opcje (IKE + IKZE)
Wbrew pozorom nie musisz wybierać tylko jednego z tych rozwiązań. Możesz mieć i IKE, i IKZE. To pozwoli Ci np. skorzystać z bieżącej ulgi podatkowej na IKZE i jednocześnie cieszyć się większą elastycznością IKE. Pamiętaj jedynie, że limity wpłat liczą się osobno dla każdego konta.
Podsumowanie
IKE i IKZE mają wspólny cel: pomóc Ci oszczędzać na czas emerytury w korzystnych warunkach podatkowych. Kluczową różnicą jest sposób i moment rozliczenia podatków:
- IKZE pozwala Ci co roku obniżać podstawę opodatkowania (co bywa zbawienne, jeśli jesteś w drugim progu), a przy wypłacie po 65. roku życia płacisz tylko 10% ryczałtu.
- IKE nie daje bieżącej ulgi, ale finalnie zwalnia Cię z podatku od zysków kapitałowych – pod warunkiem zachowania wymaganego wieku i stażu wpłat.
Jeżeli Twoje dochody teraz są wysokie (np. łapiesz się do 32% podatku), IKZE może okazać się strzałem w dziesiątkę. Z kolei IKE będzie opcją, jeśli cenisz sobie elastyczność przy wypłatach, a bieżąca ulga podatkowa nie jest Ci koniecznie potrzebna. Nic też nie stoi na przeszkodzie, by łączyć oba rozwiązania i wykorzystać korzyści, jakie każde z nich oferuje.
Uwaga: Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady podatkowej ani inwestycyjnej. Przed podjęciem decyzji zawsze warto skonsultować się z doradcą finansowym lub sprawdzić bieżące przepisy.
